Hoe word je een gespecialiseerde generalist?

Een tijdje geleden zat ik te luisteren naar een teleseminar voor ondernemers. Op een aantal momenten zat ik letterlijk op mijn stoel te draaien, wat voor mij een teken is dat ik mij aangesproken voelde. Bij één van die momenten werd er gesproken over (veelal onbewuste) gedachten of aannames die je hebt en waarmee je jezelf belemmert. Een gevolg daarvan kan zijn dat je geen richting kiest.

Een tijdje geleden had ik het over generalisten, specialisten en de gespecialiseerde generalist (of gegeneraliseerde specialist). De specialist wordt meer allrounder door – zonder overigens zijn of haar expertise te hoeven loslaten – meer naar buiten te treden en andere werkvelden te betreden. Voor de meeste ondernemers is dit zelfs een must, omdat je meer tijd kwijt bent aan het ondernemer zijn dan aan het uitoefenen van je vakgebied. Generalisten die zich – al dan niet gedwongen door de (arbeids)markt – willen specialiseren, hebben het lastiger. Focussen betekent keuzes maken, en hoe meer je allrounder bent, hoe meer je hebt om uit te kiezen.

Veel mensen vinden het moeilijk om hardop te zeggen waar ze nu echt heel goed in zijn. Er kan een belemmerende overtuiging achter zitten, bijvoorbeeld dat je nergens echt heel goed in bent. Dat maakt het lastig om de keuze te maken om te focussen en je in die richting verder te specialiseren. Maar ook om dit aan anderen te verkopen. Hoeveel generalisten herkennen de angst dat zij door de mand zullen vallen wanneer er over een specifiek onderwerp wordt doorgevraagd?

Keuzes maken en focussen raken je gevoel van veiligheid en zekerheid. Door A te kiezen, zeg je ‘nee’ of ‘nu even niet’ tegen B t/m Z. Je weet niet of A de beste keuze is of wat er zou gebeuren als je een andere keuze had gemaakt.  Kiezen is dus wegstappen van de veiligheid, van de huidige situatie die je kent en waar je je vertrouwd mee voelt. Of je dat nu angst, onzekerheid, twijfel, onrust of een ander gevoel noemt, het is een gevoel dat je ervan kan weerhouden om ‘in het diepe te stappen’.

Een wijze opmerking die ik eens hoorde, is dat wij vaak denken dat angst groter wordt als we ernaar kijken, maar het tegendeel is waar. Op het moment dat je je eigen angst onder ogen ziet, voelt het op dat moment wel heel fysiek, maar als je het onder ogen ziet en er niet van wegloopt, krijg je vanzelf meer lucht.

Dat geldt ook voor belangrijke keuzes maken en richting kiezen. Je open stellen voor je angsten gaat samen met het openstellen voor je verlangens. Je wilt van A naar B, bijvoorbeeld, van werk zoeken naar werk hebben, van weinig klanten naar veel klanten, of van kleine opdrachten naar grote opdrachten. Hoe goed je ook weet dat je niet van A naar B zult gaan wanneer je op de oude, bekende weg doorgaat, het is heel lastig om de veiligheid van de oude situatie te verlaten voor de onzekerheid van het nieuwe.

Terug naar de zich specialiserende generalist. Een valkuil voor de generalist of allrounder is dat je je brede kwaliteiten, kennis en ervaring gaat benoemen: je blijft dan of heel vaag, of je raakt niet uitgepraat. In beide gevallen ben je niet herkenbaar. Moet je dan om je meer in de richting van specialist te ontwikkelen, delen van jezelf onderdrukken of amputeren? Dat is volgens mij ook niet waar het om gaat. Wat dan wel?

Mijn idee is dat er twee vragen van belang zijn om herkenbaar te zijn en daarbij dicht bij jezelf te blijven: waar word je blij van en is daar vraag naar op de (arbeids)markt? Hoe onderzoek je dat?

1. Ga een tijdje op ieder moment bij jezelf na bij welke activiteiten je in de flow raakt. Ook generalisten kunnen na een tijdje bij zichzelf herkennen dat er dingen zijn waarbij ze tijd en ruimte vergeten. Noteer die, want hierop kan je je keuze gaan baseren.
2. Vraag aan mensen die jou goed kennen, waar zij jou heel goed in vinden. Op welk vlak ben jij specialist in hun ogen? Gaan je ogen glinsteren als je dat hoort? In dat geval zit je op de goede weg.
3. Bestudeer de markt en bepaal op basis daarvan je niche: Maak tijd vrij om te onderzoeken waar op dit moment veel vraag naar is en kijk wat meeste aansluit bij datgene waarvan je in de flow raakt en waar je ogen van gaan glinsteren. Maak je vervolgens je keuze (voor wie dit nog niet zo makkelijk vindt: laat het mij weten).